Uzasadnienia sądowe – standaryzacja czy indywidualizacja?

Uzasadnienie wyroku jest odzwierciedleniem procesu myślowego sędziego. Asystent go nie napisze.

Jednym z fundamentów rzetelnego procesu jest uzasadnienie orzeczenia. Odgrywa ono doniosłą rolę dla samych stron, bo pozwala im zrozumieć decyzję sądu. Jest też gwarancją jawnego i transparentnego postępowania dla całego społeczeństwa. Sądy nie mogą działać za zamkniętymi drzwiami i wydawać dowolnych orzeczeń. W mechanizm podejmowania decyzji wpisane jest założenie, że uzasadnienie orzeczenia będzie dla stron zrozumiałe i przekonujące, a sądowi odwoławczemu wystarczy, aby dokonać kontroli instancyjnej. Od dłuższego czasu toczy się bezowocna dyskusja o uzasadnieniach sądowych.

Niestety, nie ma żadnych konstruktywnych pomysłów na zmiany, poza ściganiem sędziów za opóźnienia czy uzasadnienia pisane metodą „kopiuj-wklej". O zmiany też trudno, jeśli z jednej strony oczekuje się od sądów zwiększenia efektywności, a z drugiej zindywidualizowanych i wyczerpujących uzasadnień. Nic dziwnego, że temat ten powraca w dyskusji.

Gorsza jakość uzasadnień sądowych

Naturalną konsekwencją narastającego obciążenia w sądownictwie jest obniżenie jakości uzasadnień sądowych. Wystarczy spojrzeć do statystyk. Czy ktokolwiek jest w stanie dobrze napisać 300 uzasadnień rocznie? Dodam, że każde uzasadnienie dotyczy innej sprawy, innych okoliczności i innej oceny. Czy sądy są w stanie należycie wymierzać sprawiedliwość, jeśli obciążenie referatem, pisaniem...